Lezing CRK-dag, Utrecht 14 juni 1997

Opbouw Katholieken Netwerk, Evangelisatie en Communicatie met Internet

Allereerst een stukje geschiedenis: in 1969 is gestart met een voorloper van Internet, het z.g. ARPANET. Dit was een Amerikaans militair onderzoeksnetwerk bedoeld om in geval van een nucleaire aanval toch zijn communicatiefunctie niet te verliezen. Het principe is dat electronische boodschappen, opgesplitst in kleine pakketjes, langs diverse verbindingen van A naar B gestuurd kunnen worden. Hierop is door wetenschappelijke instellingen en universiteiten voortgebouwd. De National Science Foundation heeft met het NSF-Net een aantal supercomputers met elkaar gekoppeld. In 1991 is door het CERN z.g. World Wide Web software op de markt gebracht. Het World Wide Web is een navigatiedienst, een gestandariseerde uitwisseling van multimediale informatie, beeld, geluid, videobeelden etc. Een van de belangrijkste kenmerken is de 'hypertekst', aanklikbare tekst (en plaatjes) waarmee door de informatie genavigeerd kan worden.

Na koppeling met commerciële netwerken en nadat in 1993 een grafische 'webbrowser' (Mosaic) was uitgebracht is het verkeer over Internet a.h.w. geëxplodeerd. Vele miljoenen computersystemen zijn nu met elkaar verbonden. Vele tientallen miljoenen mensen maken gebruik van het net en 'surfen' van de ene naar de andere informatiebron. Er bestaan ca. 18.000 nieuwsgroepen, uitwisseling van e-mail (electronische post) vindt plaats, mailinglists (rondzendbrieven) en IRC 'chat' kanalen (babbelboxen) worden op grote schaal gebruikt. Wereldwijd vindt een stroomversnelling plaats op het gebied van interactieve communicatie. Een algemene trend is (exponentiële) groei maar aan de andere kant is de toegang in Nederland nog beperkt.

In de Verenigde Staten wordt al aan een Next Generation Internet (NGI) gewerkt met zeer snelle verbindingen van meer dan 600 Mbits per seconde. Het NGI moet de Encyclopedia Brittanica in minder dan een seconde kunnen versturen. In de wetenschappelijke, de medische wereld en die van de nationale veiligheid in de U.S. wordt hier veel van verwacht; bijv. op het gebied van 'long distance education'.
Kenmerkend is de zeer directe communicatie die wereldwijd plaatsvindt. Als met een 'search-engine' gezocht wordt op een paar trefwoorden dan komt binnen een paar seconden een overzicht met Internet-pagina's waarop informatie over het onderwerp staat. De informatie wordt met name door de ontvanger bepaald. Een gedeeltelijke verdringing van de televisie lijkt op termijn plaats te vinden.

De informatie die op het moment aangeboden wordt is een afspiegeling wat mensen bezighoudt. Er is veel waar we liever niet mee geconfronteerd worden. De anonimiteit van de gebruiker laat een stuk sociale controle wegvallen. Een onderscheiding is nodig. Er is een duidelijk individualiserend aspect dat we eigenlijk niet willen stimuleren. Aan de andere kant heeft het ook gemeenschap opbouwende kanten. De paus stelt in een van z'n stukken dat we moeten bidden voor wijsheid in het gebruik van de nieuwe media.

Daarnaast zien we dat alle grote bedrijven e-mail e.d. gebruiken bij interne communicatie (Intranet) om rapporten, notulen en verslagen rond te sturen, maar ook extern naar hun doelgroepen. Kranten, musea en de grote (en kleine) bedrijven gebruiken dit medium om een netwerk op te bouwen. Het virtuele Louvre museum trekt duizenden bezoekers. De Catacomben in Rome, alsook de Sixtijnse Kapel kunnen 'online' bezocht worden. Steeds meer informatie van bibliotheken van de universiteiten en bijv. van het Amerikaanse Congres komt 'online' beschikbaar. Er is zoveel informatie dat het lijkt op een multimediale open universiteit.
Scholen worden steeds meer op Internet aangesloten; in Delft hebben bijv. binnenkort alle basisscholen een internetaansluiting.

Een vraag voor katholieke organisaties zou kunnen zijn:
Hoe kunnen we in deze nieuwe internationale communicatieruimte, cyberspace, op het gebied van evangelisatie actief zijn ?
Wat is wenselijk ? Wat is zinvol ? Met welke fasering ?
Kunnen we de ontwikkeling negeren, kunnen we volstaan met alleen te reageren of moeten we juist anticiperen op de ontwikkelingen ?

Als we eens in de landen om ons heen kijken lezen we bij de Waalse bisschoppen in een document ter gelegenheid van de start van de hun Internet 'site'. De Kerk moet het Evangelie 'incultureren' in die nieuwe wereld die in ontwikkeling is en waarbij de horizon steeds verlegd wordt. Het moet niet alleen een vitrine zijn maar een actieve deelname van de Kerk aan die nieuwe wijze van communiceren. Op hun Internet presentatie wordt niet alleen informatie gegeven over de bisdommen maar ook geëxperimenteerd met een stuk dialoog in die nieuwe vorm van een discussiegroep op Internet.

In een tekst ter gelegenheid van de presentatie van de Vlaamse Kerk op Internet wordt gesteld dat voor de kerkgemeenschap een goed doordacht gebruik van Internet aan te bevelen valt. Op die nieuwe 'Agora' (ontmoetingsplaats) wordt een confrontatie met verschillende culturen, godsdiensten en filosofieën aangegaan.

In Rome is een Internet 'site' gemaakt met veel documenten en kerkelijk nieuws die veel bezoekers trekt. In zijn verschillende boodschappen schrijft de Paus dat creatief gebruik gemaakt moet worden van de nieuwste technieken, nieuwe instrumenten ter vervulling van Gods plan. Maar gewaarschuwd wordt voor een mogelijke tweedeling. Een scheiding tussen hen die wel en geen toegang hebben tot de nieuwe media. Een eerder opengesteld e-mail adres van de paus resulteerde overigens in een onverwerkbare hoeveelheid reacties. Het blad Communications Week International berichtte op Internet over de plannen van de telefoondienst van het Vaticaan om in het nieuwe millenium 2000 ISDN netwerk-verbindingen aan te leggen voor de 6000 leden van de permanente staf van Vaticaanstad. Vaticaanstad zou daarmee de hoogste dichtheid van ISDN verbindingen ter wereld krijgen. Paolo Marzilli, manager van de telefoondienst, stelt dat Internet uitgebreid gebruikt wordt en dat met name behoefte is aan e-mail en een Intranet.

In Nederland is het Rooms-Katholiek Kerkgenootschap actief met artikelen uit 1-2-1, met documenten en met bijv. de parochiebladenservice op internet. Ook zijn er z.g. 'bidbytes' van het omroeppastoraat te vinden.
Door de Nederlandse Kerkpovincie is de Interdiocesane Taakgroep Internet ingesteld; een adviescommissie voor de Bisschoppelijke Commissie voor de Media. De mogelijkheden worden bestudeerd om te komen tot meer electronische communicatie; mogelijkerwijze een intranet-achtige structuur en mogelijk meer externe (inter-) activiteit. Doel is te komen tot een concreet stappenplan.

Ik heb nu ca. twee jaar een overzicht bijgehouden van de ontwikkelingen van de R.-K. Kerk op Internet. Honderden 'homepages' heb ik zien komen. Mooie voorbeelden zijn die van Fatima, Lourdes en van de oecumenische gemeenschap van Taizé. Documenten, nieuws en artikelen voor parochiebladen zijn 'online' beschikbaar; maar ook vele klassieke werken van bijv. Augustinus, Thomas van Aquino, Teresa van Avila, Johannes van het Kruis zijn aanwezig (in de Engelse taal).Vele tientallen bisdommen van Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Chili, Mexico, Brazilië, Australië, Peru, Hawaii, IJsland en van omringende landen als, Duitsland, Oostenrijk, België en Frankrijk zijn op Internet aanwezig. Vaak ook met experimenten op het gebied van dialoog en pastoraal. Vele internationale orden hebben informatie over hun vestigingen op Internet geplaatst. Benedictijnen, Jezuïeten, Karmelieten, Dominicanen en Augustijnen zijn m.b.v. e-mail te bereiken.

In Nederland zijn er al diverse parochies zoals in Middelburg, Poeldijk, Haarlem, Amsterdam, Lelystad, Tilburg, Etten-Leur, Venray, Heerlen/Voerendaal en Maastricht experimenteel aanwezig. Pastoor Hagen uit Poeldijk stelt dat als de kerk niet altijd meer open kan staan hij in elk geval electronisch 24 uur per dag voor iedereen toegankelijk kan zijn. Pastoor Roderick Vonhögen (Cabouw/Lopik) schrijft op z'n parochie-pagina dat de H. Jacobus niet alleen gewone netten maar ook het 'inter-net' gaat gebruiken om mensen te verzamelen. Pastor Willem Brok uit Tilburg biedt uitwisseling van liturgisch materiaal aan. Een enkel bisdom heeft al e-mail en een enkel experiment wordt op niet al te lange termijn verwacht op Internet. (Bisdom 's-Hertogenbosch, 21 juni 1997)

Ook zijn er organisaties aanwezig zoals bijv. de WKJ met informatie over jongerenactiviteiten en gebedsgroepen en het Spoorboekje naar God (de samenvatting van de catechismus).
De Stichting Parijs '97 is aanwezig en het jongerenblad Omega is al lang op Internet actief.
Het Katholiek Nieuwsblad is aanwezig met een beperkt aantal artikelen en een actuele agenda, de Acht-Meibeweging heeft een 'homepage' en er is ook een presentatie van het CRK. Het 'Thomasinstituut' van de KTU heeft een 'homepage' die internationaal druk bezocht wordt.
Interessant is bijv. de aanpak van 'De Kommel', de gemeenschap van de gekruisigde en verrezen Liefde, die uitgebreide informatie geeft over de doelstellingen en een activiteitenagenda. Bouwen aan de Nieuwe Aarde heeft een Internet 'homepage' die o.a. in een aantal interessante internationale contacten heeft geresulteerd. Het blijkt dat de Katholieke Charismatische Vernieuwing internationaal een sterk netwerk heeft.
Cursillo Nederland heeft een kleine internet presentatie die ook geresulteerd heeft in een beter contact met het internationale Cursillo netwerk. Zo af en toe vindt iemand op deze wijze zijn weg naar deze verschillende groepen.
Het is zinvol om nog melding te maken van het Catechese-net, een initiatief om activiteiten op gebied van catechese te bundelen en gemeenschappelijk te profileren. Het lijkt erop dat het zinvol is bestaande informatie in dit nieuwe medium weer opnieuw beschikbaar te maken. Interessante experimenten zouden voor scholen op catechesegebied uitgewerkt kunnen worden. Gedacht wordt bijv. aan de uitgebreide informatie die over de catacomben in Rome te vinden is met informatie over de geschiedenis, sacramenten, symbolen en het martelaarschap van de eerste christenen.

Bij de protestants-christelijke Kerken is een vrij systematische aanpak te herkennen m.b.t. de rol van de Kerken in de nieuwe Informatie-Technologie wereld. In Engeland is bijv. de driedaagse European/International Christian Internet Conference in Lancaster om de krachten te bundelen en initiatieven te coördineren. In Nederland heeft de Evangelische Omroep een leidinggevende rol m.b.t. evangeliserend werk op Internet. Hun stelling is dat Christenen niet om de nieuwe media heen kunnen en alles ten goede moeten gebruiken. De Bijbel wordt op Internet beschikbaar gesteld. De multimediale E.O.'site' met muziek en videoclips wordt zeer druk bezocht vanuit binnen- en buitenland en heeft tienduizenden 'hits' per maand.

Grote bezwaren van Internet zijn de relatief hoge kosten en de beperkte toegankelijkheid op dit moment. De individualiserende aspecten vragen ook om bezinning. Aan de andere kant dreigt de ontwikkeling steeds maar door te gaan en moet de Kerk geen onoverbrugbare achterstand oplopen. Daarnaast is de verwachting dat electronische post (binnen Nederland) relatief goedkoop grootschalig gebruikt kan gaan worden.

Alles samenvattend: we hebben als organisaties een oproep tot evangelisatie, een oproep om creatief gebruik te maken van alle nieuwe mogelijkheden.
Er bestaat een nieuwe communicatieruimte, cyberspace, daarin zijn nog vele lege plekken, lege pleinen in te vullen.
Er is nog maar een beperkte toegangsmogelijkheid maar op termijn een nieuw potentieel, zeker voor het bereiken van jongeren. Het lijkt me van belang om, met een zekere terughoudendheid, aansluiting te houden bij de ontwikkeling, liefst tegen zo laag mogelijke kosten.
Een geleidelijke opbouw van een katholieken netwerk lijkt op lange termijn zinvol; in feite is dit een meerjarenplan. Geëxperimenteerd kan worden met een eerste opzet van een presentatie van de katholieke organisaties met contactadressen. In principe is voor vrijwilligersorganisaties de lege ruimte te gebruiken die vrijelijk beschikbaar is.
Gratis schijfruimte is op veel plaatsen aanwezig (bijv. www.geocities.com). Ook bij de diverse digitale steden is voor vrijwilligers-organisaties tegen geringe kosten ruimte aanwezig. Het Catechese-netwerk kan als concentratiepunt dienen. Naast echte experimenten is het ook mogelijk om bijv. bestaande folders en teksten in Wordperfect 7 of Word 8 uiterst efficiënt om te zetten naar HTML (de taal van het WWW) en op het web te plaatsen. Goedkope e-mail faciliteiten binnen Nederland worden verwacht.
Op universiteiten hebben studenten zeer laagdrempelig toegang tot Internet. In sommige bibliotheken en parochies staan ook computers aangesloten; soms met onbeperkte toegang. (CAI-Westland)
Het lijkt dus zinvol te starten met kleine presentaties van organisaties en daarvoor doe ik een oproep voor vrijwilligers om mee te helpen dit te realiseren. Organisaties kunnen via email contact opnemen om in een later stadium informatie aan te bieden. Het initiatief kunnen we langzaam laten groeien.

Meedenken over dit experimentele Katholieken-netwerk wil zeggen:

Hans Roest


Ter afsluiting een commentaar van iemand uit het gastenboek bij mijn Internet pagina's: Overzicht R.K.Kerk

Geboren in 1951, dus alles mee gemaakt. 1. Volle kerken, kerkelijke feestdagen, misdienaar, lof...etc. 2. Het verlopen van de kerk, alles in het nederlands-alles zo modern mogelijk-niets te moeilijk?? 3. De leegloop, afbraak van mooie kerken in Den Haag. 4. Het opnieuw zoeken naar de basis, soms te vinden op het internet, waarvan deze pagina's een voorbeeld. Mijn hartelijke dank.

terug naar overzicht R.-K.Kerk